Γιατί και πώς μεταφράζετε; Ποια είναι η καλύτερη και η χειρότερη στιγμή που θυμάστε ως μεταφραστής στη διαδρομή σας;
Μεταφράζω γιατί θέλω να μοιραστώ με άλλους την αγάπη μου σε κάποιους ξένους λογοτέχνες, κάποια ξένα λογοτεχνήματα, κάποιες ξένες λογοτεχνίες. Μεταφράζω γιατί θεωρώ ότι η μετάφραση είναι ισότιμης δημιουργικότητας με τη συγγραφή. Δεν ξέρω αν μεταφράζω όταν δεν γράφω, ή γράφω όταν δεν μεταφράζω. Όσο για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, μόνο ευχάριστες, απολαυστικές, φωτεινές στιγμές (θέλω να) θυμάμαι. Έχω μεταφράσει πάνω από 120 ξένα λογοτεχνήματα (πεζογραφία, ποτέ ποίηση) και δεν ξεχωρίζω κανένα, σε κανένα δεν αφοσιώθηκα περισσότερο ή λιγότερο απ’ ό,τι σε άλλα. Όμως, δεν κρύβω μιαν… αναπόφευκτη αυταρέσκεια για το γεγονός ότι έφερα σε πέρας όσο μπορούσα καλύτερα μεταφράσεις κειμένων όπως τα Πεζά και τα Δοκίμια του Jorge Luis Borges, το Ασκήσεις ύφους του Raymond Queneau, το Ζωή οδηγίες χρήσεως του Georges Perec ή το Κουτσό του Julio Cortázar.
Παρακολουθείτε την ξένη λογοτεχνία και προτείνετε τα βιβλία που σας ενδιαφέρουν ή τους συγγραφείς που αγαπάτε στους εκδότες; Επιλέγετε από προτάσεις εκδοτών με βάση το γούστο σας ή μπορεί να μεταφράσετε και βιβλία που δεν σας ενδιαφέρουν; Ποιους συγγραφείς που αγαπάτε και δεν έχουν μεταφραστεί ακόμη στην Ελλάδα θα θέλατε να μεταφράσετε;
Όλα ισχύουν. Επειδή είχα την τύχη (ή την ευλογία) να μην είμαι αναγκασμένος να βιοπορίζομαι από τη λογοτεχνική μετάφραση, τα περισσότερα απ’ αυτά τα έργα τα μετέφρασα μετά από δικές μου προτάσεις στους εκδότες, χωρίς να ξεχνώ τις χάριτες που οφείλω, π.χ., στις Εκδόσεις Opera που με εισήγαγαν στον μαγικό κόσμο του Luis Sepúlveda ή στις Εκδόσεις Πόλις που μου έδωσαν τη δυνατότητα να… βασανιστώ ευφρόσυνα με τα κείμενα αυτού του απίστευτου στιλίστα ονόματι Jean Echenoz. Eννοείται, φυσικά, ότι έχω απορρίψει δεκάδες προτάσεις να μεταφράσω βιβλία που δεν μου άρεσαν ή δεν με ενδιέφεραν. Όπως κάθε μεταφραστής, πάντως, έχω κι εγώ τα μεγάλα μου απωθημένα, αν και τα περισσότερα είναι ήδη μεταφρασμένα (καλά ή κακά) στη γλώσσα μας: Under the Volcano του Malcolm Lowry, The Sound and the Fury του William Faulkner, Notre–Dame–des–Fleurs του Jean Genet και, βέβαια, L’Éducation sentimentale του Gustave Flaubert (έξοχα μεταφρασμένο και προλογισμένο από τον Παναγιώτη Μουλλά). Όσο για «συγγραφείς που δεν έχουν μεταφραστεί ακόμη στην Ελλάδα», με «τρώει» ο μέντορας του Borges, Μacedonio Fernández, αλλά ακόμα και αν συγκινούνταν κάποιος Έλληνας εκδότης, δεν έχω πια τα… χρονικά περιθώρια να τον «αναλάβω».
Ποια η σχέση μεταφραστή, συγγραφέα, επιμελητή και εκδότη;
Αν εννοείτε την «ποιότητα» της σχέσης, εξαρτάται από τον μεταφραστή, τον συγγραφέα, τον επιμελητή και τον εκδότη. Ειδικότερα ως προς τη σχέση μεταφραστή-συγγραφέα, αν ο δεύτερος είναι εν ζωή, το εκμεταλλεύομαι όσο γίνεται.
Σχολιάστε τη λογοτεχνική μετάφραση ως επάγγελμα στην Ελλάδα σήμερα.
Το ύψος της ποιότητας των λογοτεχνικών μεταφράσεων σήμερα στην Ελλάδα είναι, φευ!, αντιστρόφως ανάλογο με το αντίστοιχο των μεταφραστικών αμοιβών. Για ποιο επάγγελμα μιλάμε;
Επηρεάζει το διαδίκτυο τη λογοτεχνική μετάφραση σήμερα και αν ναι με ποιο τρόπο;
Δεν καταλαβαίνω το «επηρέαζει» όσο θα καταλάβαινα το «διευκολύνει».