Ζωγραφική: Θανάσης Μακρής

Εύη Γεροκώστα

Μεταφράζοντας… τα πάντα (μέρος τρίτο – και τελευταίο)

Ξύπνα. Κούνα το κεφάλι σου. Σύνελθε.
Άλλαξαν όλα, κι εσύ στην ίδια καρέκλα, στο ίδιο γραφείο, στους ίδιους ρυθμούς;
Σύνελθε, σου λέω.
Άλλαξαν όλα. Πώς αυτό μπορεί να μείνει ίδιο;

Να πού φτάσαμε. Να είναι η μετάφραση το μόνο σταθερό πράγμα στη ζωή σου πια.
Το πιο σταθερό ασταθές επάγγελμα. Περαστικά στους ομοιοπαθούντες.

Ο καιρός, οι άνθρωποι και τα φεγγάρια έχουν τρελαθεί, κι εσύ μεταφράζεις;
Οι μικροί μεγαλώνουν και οι μεγάλοι μικραίνουν, κι εσύ μεταφράζεις;
Ο Τζακ, το λυκόσκυλο με το πεσμένο αυτί έφυγε από το απέναντι σπίτι, κι εσύ μεταφράζεις;
Το κίτρινο στέκι παραλίγο να φαγωθεί από το κόκκινο λουλούδι, κι εσύ μεταφράζεις;
Φοβάσαι τη σκιά σου και η σκιά σου εσένα, κι εσύ μεταφράζεις;
Δεν έχει μείνει κάστρο όρθιο, κι εσύ μεταφράζεις ακόμα;

Μοναχική δουλειά η μετάφραση. Έτσι δεν λένε όλοι;
Δεν έχουν εντελώς δίκιο. Πάντα υπάρχει κάποιος που σ’ ακούει να γκρινιάζεις και ν’ απελπίζεσαι, σε βλέπει να τρέμεις για προθεσμίες και πληρωμές και σε κοροϊδεύει, πιάνει πριν από σένα τα καινούργια βιβλία και καμαρώνει (άλλοτε λίγο, άλλοτε περισσότερο, άλλοτε καθόλου), σου δίνει φιλιά στα χέρια για να μην πονάνε, ζηλεύει τους αγαπημένους σου ήρωες στα κείμενα (αχ, Μούργο, πόσα τραβήγματα έφαγες στ’ αυτιά και την ουρά…), και, κυρίως –κυρίως– πατάει τo send και αναστενάζει από ανακούφιση πριν από σένα.

Ναι, πάντα υπάρχει κάποιος. Μέχρι που σταματάει να υπάρχει.

Λένε ότι η ανάγνωση χωράει παντού. Στο σπίτι, στο λεωφορείο, στην εξοχή, στον δρόμο.
Φυσικά. Γιατί όποιος θέλει να διαβάσει, το καταφέρνει.
Και η μετάφραση; Χωράει παντού η μετάφραση;
Χωράει στο τρένο που διασχίζει την πόλη από τη μια άκρη στην άλλη;
Χωράει στα δωμάτια του νοσοκομείου;
Xωράει στο λογικό και το παράλογο;
Χωράει στις άυπνες νύχτες;
Χωράει στην άδεια θέση στον καναπέ και το κρεβάτι;
Χωράει στα μάτια της μαύρης γάτας που όλη μέρα ψάχνουν;
Χωράει στο σπίτι όταν εσύ δεν χωράς πουθενά, πουθενά, πουθενά;
Φυσικά. Γιατί όποιος πρέπει να μεταφράσει, δεν γίνεται να μην το καταφέρνει.

Αρχίσαμε τη γκρίνια πάλι.
Ξύπνα, σου λέω. Κούνα το κεφάλι σου. Σύνελθε και γράψε τα υπόλοιπα.

Η μετάφραση είναι μάσκα. Φωλιά βαθιά στη γη. Καταφύγιο πολέμου και ειρήνης. Ζεστή κουβέρτα. Κερί αναμμένο. Γιατί σε βοηθάει να κρύβεσαι. Από τους άλλους κι από σένα. Λίγο είναι αυτό…;

Όταν δεν θέλεις να μιλάς, να βγεις, να μοιραστείς, όταν πονάς κι ας έχεις πιει τα παυσίπονα του κόσμου όλου, όταν δεν αντέχεις τον εαυτό σου και κατηγορείς τους άλλους γι’ αυτό, βάζεις τη μετάφραση ασπίδα και κλείνεσαι στο κάστρο σου. Εκεί δεν χρειάζεται να μιλάς, να βγεις, να μοιραστείς. Κι ας μη γελιόμαστε, όταν βυθίζεσαι στις λέξεις και τις σελίδες, η μετάφραση γίνεται παυσίπονο και παυσίλυπο. Δωρεάν και χωρίς συνταγή γιατρού.

Φαρμακάκι, λοιπόν (οι ειδικοί ας με συγχωρέσουν).

  1. Ονομασία: Μετάφραση.
  2. Ποιοτική και ποσοτική σύνθεση: απροσδιόριστη.
  3. Φαρμακοτεχνική μορφή: άχρωμη και διαυγής, σπανίως πολύχρωμη.
  4. Θεραπευτικές ενδείξεις: θεραπεία ενηλίκων ασθενών με πρωτοπαθή αναποφασιστικότητα, αγοραφοβία, πένθος, γκρίνια, ανάγκη και λοιπά και λοιπά, για τη βελτίωση της ικανότητας και των συμπτωμάτων.
  5. Δοσολογία: εικοσιτετράωρη λήψη.
  6. Διάρκεια θεραπείας: η διακοπή απαγορεύεται αυστηρά.
  7. Αντενδείξεις: κοινωνικότητα.
  8. Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις για τη χρήση: για ευνόητους λόγους, παραμένουν μυστικές.
  9. Αλληλεπιδράσεις (με άλλες δουλειές): ποιος τολμάει να τα βάλει μαζί της…;
  10. Ανεπιθύμητες ενέργειες: αφήστε τη φαντασία σας να οργιάσει.          

Ανοησίες. Θεωρίες. Λόγια του αέρα.

Κι εσύ που τα λες όλα αυτά, τώρα έχεις παρατήσει τη μετάφραση που περιμένει να προχωρήσει επειδή αποφάσισες να τριτώσει το κακό αυτών των κειμένων περί μετάφρασης. Κι όμως, δεν είναι τυχαίο που το αποφάσισες τώρα που μεταφράζεις το Βιβλίο της ζούγκλας. Αυτός που σταμάτησε να υπάρχει αγαπούσε πολύ τον Μπαγκίρα, τον μαύρο πάνθηρα.

Ακόμα να ξυπνήσεις; Ακόμα να συνέλθεις;
Άλλαξαν όλα, σου το είπα τόσες φορές.
Σήκω. Κλείσε την οθόνη και πήγαινε μια βόλτα.
Πήγαινε μια βόλτα και κάνε τις αγαπημένες σου διαδρομές, που τις έχεις παραμελήσει επειδή πονάς.
Σταμάτα να τρέμεις τη σκιά σου. Αν το κάνεις, θα σταματήσει να φοβάται κι αυτή.
Βλέπεις;
Δεν είσαι μόνη.
Έχεις τη σκιά σου. Δεν μοιάζει τόσο μ’ εσένα αλλά μ’ αυτόν που λείπει.
Περπατάει αργά, χαζεύει, γελάει, τραγουδάει, μιλάει σε γάτες και παιδιά.
Ευτυχώς που δεν σου μοιάζει. Μοιάζει μ’ εκείνον, για να μη νιώθεις τόσο μόνη.

Κάπως έτσι, παραμένω μεταφράστρια. Ευχή και κατάρα.
Πρώτης, δεύτερης, τρίτης, τελευταίας κατηγορίας…;
Συνεχίζει να μην έχει καμία σημασία.

Ναι, θέλω ακόμα να κάνω αυτή τη δουλειά. Και αυτή.
Κι όταν περισσεύει λίγη δύναμη, θα παριστάνω ότι όλα είναι όπως πριν.

Κύλιση στην κορυφή