Αναρωτιέμαι πότε ήταν ουσιαστικότερη η σχέση μου με την Πηνελόπη Δέλτα. Όταν ήμουν μικρός και διάβαζα τα βιβλία της με περισσή έξαψη και λαχτάρα χωρίς να με νοιάζει τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις και τα αφηγηματικά σχήματα; Ή όταν μεγάλωσα και άρχισα να υποψιάζομαι ότι μας χωρίζει βαθύ ιδεολογικό χάσμα και κατόπιν τούτου έχασα την αναγνωστική μου αθωότητα; Στην πρώτη φάση βουτούσα απρόσκοπτα στις ιστορίες της και τις απολάμβανα στο έπακρο –διαθέτουν άλλωστε αναμφισβήτητη μυθοπλαστική δύναμη. Στη δεύτερη, μου έγινε απωθητικός ο εθνικισμός και ο ελληνοκεντρισμός της, η σοβινιστική της ιδεοληψία, και δεν μπορούσα να τη διαβάσω δίχως αυτά τα στοιχεία να μου λερώνουν κάπως την αναγνωστική εμπειρία.
Βέβαια ας μην ξεχνάμε ότι η Πηνελόπη Δέλτα έζησε και έδρασε σε μια εποχή που τα εθνικά θέματα βρίσκονταν σε έξαρση και σπάνια μπορούσε κάποιος να τα αντιμετωπίζει με νηφαλιότητα ή με τη βολική αποστασιοποίηση που τα αντιμετωπίζουμε κατά κόρον σήμερα. Είναι συγγραφέας της εποχής της. Επιπλέον είναι γυναίκα συγγραφέας, μια από τις πρώτες, σε ένα πεδίο παραδοσιακά ανδροκρατούμενο. Έχει βρει το «δωμάτιό της» την ίδια περίοδο που το έψαχνε και η Βιρτζίνια Γουλφ. Ναι αλλά, θα αντιτείνει κάποιος, η Πηνελόπη Δέλτα είχε την άνεση να το κάνει ως γόνος αριστοκρατικής και πλούσιας οικογένειας. Πάντως κάτι τέτοιο δεν μειώνει τον συμβολισμό και τη σημασία του γεγονότος ότι η ίδια έχει επιλέξει να γράφει. Δεν διακρίνονται όλοι οι ευπατρίδες της εποχής της στα γράμματα.
Η σχέση μου μαζί της πέρασε και από άλλες διακυμάνσεις. Η μεγαλειώδης αλλά και πονεμένη ζωή της, ο απελπισμένος της έρωτας για τον Ίωνα Δραγούμη και τέλος η τραγική αυτοκτονία της κατά την εισβολή των Γερμανικών στρατευμάτων στην Αθήνα την καθιστούν συμπαθή στα μάτια μου (είχα διαβάσει για όλα αυτά στο συναρπαστικό βιβλίο του Φρέντυ Γερμανού Η Εκτέλεση, αν θυμάμαι καλά). Η ίδια η ζωή της είχε μυθιστορηματικό βάθος, ακραίες εντάσεις και μεγάλες ανατροπές. Καλό υλικό για μυθιστόρημα. Πόσοι από εμάς έζησαν/ζουν όπως εκείνη; Έχει και αυτό το όνομα, «Πηνελόπη», τόσο συμβολικό, για τη γυναίκα που πρέπει να τα βγάλει πέρα μόνη της και να παλέψει με χίλιες αντιξοότητες…
Από τα βιβλία της θυμάμαι περισσότερο τα Μυστικά του Βάλτου και τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου παρά τον Μάγκα. Το υποβλητικό και συμβολικό Παραμύθι χωρίς όνομα και λιγότερο τον Τρελαντώνη. Αν και σε αυτά είναι περισσότερο εμφανής η ιδεολογική φόρτιση που με κάνει να απομακρύνομαι τελικά από κοντά της, φτιάχνει τον μυθοπλαστικό τους κόσμο με απαράμιλλη δεξιότητα. Και αφήνει την πλοκή να εξελίσσεται μέσα από πυκνότητα αφηγηματικών γεγονότων. Τα βιβλία της είναι page turner. Δεν θες να τα αφήσεις από τα χέρια σου. Άλλο σημαντικό: τα παιδιά σήμερα τη διαβάζουν με όρεξη. Δεν έχει παλιώσει το storytelling που κάνει.
Ίσως ήρθε η ώρα να την ξαναπιάσω και εγώ λοιπόν. Έτσι δεν κάνουμε με τους μεγάλους συγγραφείς;
