Η χώρα πορεύεται προς εκλογές για μία ακόμα φορά μέσα σ’ ένα δηλητηριώδες νέφος στείρων αντιπαραθέσεων, με τα υποτιθέμενα διακυβεύματα να εξαντλούνται σε επιφανειακά ευχολόγια, χαμηλού επιπέδου αντεγκλήσεις που πλήττουν την έννοια της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως διαλογικού-συναινετικού αγωνίσματος και ηθικιστικά συνθήματα απύθμενης υποκρισίας που, αντί να προκρίνουν έναν μετριοπαθή λόγο, καλλιεργούν τον ακραίο συναισθηματισμό, τη διχόνοια, την πολωτική αγανάκτηση. Πολιτικό πρόγραμμα με πόνο για τον τόπο και προοπτική μέλλοντος δεν φαίνεται να υπάρχει, και το υποψήφιο πολιτικό προσωπικό, με τα ψηφοδέλτια συμπληρωμένα με αναγνωρίσιμους ανθρώπους της επικαιρότητας, δεν εμπνέει εμπιστοσύνη στους πολίτες, αφού μοναδικός στόχος παραμένει η βραχυπρόθεσμη νομή της εξουσίας.
Η δική μας γενιά, που βρίσκεται ηλικιακά στη φάση της πιο δημιουργικής της ακμής, αλλά αντιμετωπίζει ορίζοντες κλειστούς επειδή την ορμητική της δύναμη ανέκοψαν τα απότοκα της συστηματικής κακοδιαχείρισης κι ένα παλίμψηστο έκτακτων κρίσεων, αλλά και οι επόμενες γενιές που ξεκινούν ακόμα πιο ματαιωμένες, παραμένουμε σ’ αυτή τη μητριά πατρίδα ορφανοί, έχοντας πικρή πείρα από την αναξιοκρατία, την ευνοιοκρατία-οικογενειοκρατία, τις αλληλοεξυπηρετήσεις και τις συμφεροντολογικές συναλλαγές, την έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών, τη διαχρονική διαπλοκή των ΜΜΕ με την πολιτική εξουσία, τα κυρίαρχα πρότυπα ευζωίας –όλα όσα δίνουν, 200 χρόνια μετά την έναρξη της Επανάστασης, την εντύπωση ότι, παρ’ όλες τις θεσμικές κατακτήσεις της μεταπολίτευσης, συνεχίζουμε να διαβιώνουμε σε καθεστώς ολιγαρχικού κοτζαμπασισμού.
Εδώ και καιρό αισθανόμαστε ότι μας έχει χρεωθεί ένα λάθος πεπρωμένο και γι’ αυτό φρονούμε ότι, για λόγους εθνικού συμφέροντος και διαγενεακής αλληλεγγύης, ο παραλογισμός αυτός θα πρέπει το συντομότερο να τερματιστεί. Ή, τουλάχιστον, απέναντι στην απροσδιοριστία, την ασάφεια και την αδυναμία σύνθεσης που μας ταλαιπωρούν, να αναδειχτούν η επινοητικότητα και η προσαρμοστικότητα στις καταιγιστικές μεταβολές του απρόοπτου. Κι αυτό βέβαια απαιτεί μια οραματική πολιτική που θα λειτουργεί παιδαγωγικά και εξυψωτικά για τους πολίτες και δεν θα ενισχύει τα πιο ταπεινά, κομματικά, συντεχνιακά και ατομικιστικά ένστικτά τους. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα αυτό μέσα σε μια Ευρώπη χωρίς ανάλογα ηθικά υποδείγματα, αλλά χωρίς ουτοπικό πλεόνασμα, με επίγνωση ταυτόχρονα της πραγματικότητας και των δυνατοτήτων, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα αντίστασης στους ευκαιριακούς πωλητές εθνοσωτήριων οραμάτων.
Θα πρέπει να γίνει συνείδηση ότι τα αμαρτήματα των τελευταίων ετών μάς βαρύνουν ηθικά όλους, αλλά πολύ περισσότερο εκείνους που κατέχουν την πολιτική εξουσία, οι οποίοι, πέρα από την έλλειψη σχεδίου και μακροπρόθεσμων πολιτικών στοχεύσεων, όταν επισυμβαίνει το νομοτελειακώς αναμενόμενο (λ.χ. τραγωδίες στο Μάτι και στα Τέμπη) απεκδύονται κάθε ευθύνη. Ως αποτέλεσμα, όχι μόνο η πολιτική ζωή του τόπου αλλά το ίδιο το Πολιτικό απαξιώνονται ή αντιμετωπίζονται κυνικά ή μηδενιστικά ως ένα παίγνιο εξυπηρέτησης αποκλειστικά οικονομικών συμφερόντων, που διαπερνά κάθετα την κοινωνία (από συμφέροντα επιχειρήσεων-κολοσσών μέχρι το «βόλεμα» «κομματικών» στο δημόσιο)… Μέσα σε ένα εκλογικό περιβάλλον, στο οποίο ο πολίτης δεν έχει καμία ουσιαστική επιλογή πέρα από το «μη χείρον βέλτιστον», οι πολίτες, είτε ως κομπάρσοι είτε ως ψήφοι, λογιζόμαστε ψυχρά ως αντικαταστάσιμοι αριθμοί σ’ ένα παιχνίδι συμψηφισμού ευθυνών και όχι ως φορείς ενός απροσμέτρητου υπαρξιακού νοήματος∙ ως αποτέλεσμα, η απώλειά μας κοστολογείται όσο το προβλεπόμενο ποσό αποζημίωσης που εξαγγέλλει η εκάστοτε κυβέρνηση.
Μέσα σ’ αυτό το ολωσδιόλου τοξικό περιβάλλον, που ευνοεί την εχθροπάθεια, την αυτομαστιγωτική μεμψιμοιρία ή την παραίτηση, είναι εύκολο να υποκύψει κανείς στη μοιρολατρία. Ελπίζουμε η δική μας τουλάχιστον να είναι μια μοιρολατρία ενεργητική, κατά την έκφραση του ζωγράφου Μπρακ: σκύβουμε με κατανόηση πάνω στις χρόνιες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, αλλά συγχρόνως διεκδικούμε ένα καλύτερο αύριο. Πώς όμως θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε από τη σκανδαλολογική ατζέντα της μικροπολιτικής, στην οποία αναλωνόμαστε μονίμως; Πώς θα στραφούμε από τις ατέρμονες υλικές διεκδικήσεις δικαιωμάτων (δίκαιων ή υπερβολικών) στην υπεύθυνη ανάληψη υποχρεώσεων; Πότε θα συζητήσουμε επιτέλους τα επιτακτικά σύγχρονα προβλήματα, όπως το μεταναστευτικό (κανένα σχέδιο για αρμονική ενσωμάτωση και αξιοπρεπή δια/συμβίωση) ή το οικολογικό, χωρίς να αναμένουμε τις αποφασιστικές πρωτοβουλίες των ευρωπαίων εταίρων μας για να λάβουμε μέτρα; Επιτακτικά προβλήματα όπως η μη παραγωγικότητα της χώρας, το δημογραφικό, η διαφθορά και η γραφειοκρατία στο δημόσιο, ο μη εκσυγχρονισμός του κράτους, η ανεργία, η μετατροπή της χώρας σε χώρο διακοπών για τους άλλους, η καλπάζουσα αγραμματοσύνη και η καταστροφή της γλώσσας και των κλασικών σπουδών, η νοοτροπία του εύκολου χρήματος και της καλής ζωής απασχολούν μόνο τους ειδικούς και όχι τον δημόσιο διάλογο, την ώρα που καλούμαστε να επιλέξουμε με την ψήφο μας μέλλον. Μια βαθιά αδιαφορία για τα καίρια και τα ουσιαστικά, μια εντέλει «αφιλοπατρία» χαρακτηρίζει τον πολιτικό λόγο των ημερών.
Κάτι πρέπει επειγόντως ν’ αλλάξει στο πολιτικό τοπίο. Δεν μας αρκεί η αγωνία. Χρειαζόμαστε απτές μεταρρυθμίσεις, βαθιές τομές, έργα, πράξεις, όχι μεγαλόστομες διακηρύξεις. Να γίνουμε «σοβαρό» ή μάλλον «κανονικό» κράτος, που θα λειτουργεί με νόμους και όχι με ασυδοσία. Χρειαζόμαστε, προηγουμένως, έναν ορίζοντα νοήματος, που θα διαμορφωθεί από ένα συλλογικό αίσθημα πνευματικού, ιστορικού, γεωπολιτικού και πολιτειακού συνανήκειν. Χρειαζόμαστε επιτέλους ελπίδα.
Δημήτρης Αγγελής * Δημήτρης Αναστασίου * Κώστας Βραχνός * Άννα Γρίβα * Αλέκος Κυραρίνης * Δημήτρης Λεοντζάκος * Αχιλλέας Ντελλής * Γιώργος Περαντωνάκης * Μαριαλένα Σπυροπούλου * Ούρσουλα Φωσκόλου
