Ο ρόλος της σύγχρονης μουσικής είναι να μας μυήσει σε ένα παράλληλο «σύμπαν», για να μας εμπνεύσει να αντισταθούμε κατά του ζόφου του καθημερινού μας κόσμου. Ευτυχώς, ο κάθε συνθέτης βλέπει, ακούει και φαντάζεται διαφορετικά «σύμπαντα». Αυτά τα «σύμπαντα» –αν και διαφορετικά μεταξύ τους– είναι συγκοινωνούντα δοχεία, που δίνουν ένα αλλιώτικο νόημα στον κόσμο μας, για «να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα».
Αν καταφέρουμε τελικά «να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα», αυτό θα σημαίνει ότι επιτρέψαμε στη σύγχρονη δημιουργία να διαδραματίσει τον ρόλο της. Αφήσαμε να δημιουργηθεί μια ρωγμή και ένα άνοιγμα σε κάτι διαφορετικό, που εμπλούτισε τη ζωή μας. Μας έδειξε έναν άλλο δρόμο, διαφορετικό από τον Σισυφισμό της καθημερινότητάς μας, που μας υπενθυμίζει βασανιστικά την αρχέγονη, επαναλαμβανόμενη τιμωρία μας.
Το κοινό της σύγχρονης μουσικής σήμερα είναι περιορισμένο, περισσότερο περιορισμένο από ποτέ. Απαιτείται –κατά κοινή ομολογία– μεγαλύτερη προσπάθεια σήμερα για να γίνει κάποιος δέκτης και κοινωνός μιας δύσκολης τέχνης, εν γένει. Γι’ αυτό ίσως θα πρέπει να διευρύνουμε την παλέτα των ήχων και των ιδεών μας για να δώσουμε την ευκαιρία σε νεότερους ανθρώπους να διαισθανθούν την αλήθεια της δουλειάς μας.
Το σίγουρο είναι ότι χρειάζεται μια διαφορετική παιδεία με την ευρύτερη έννοια, και αυτή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Παιδεία χωρίς μουσική δεν γίνεται. Ούτε δημοκρατία. Ούτε κοινωνία. Ούτε ζωή. Αυτό δεν έχει γίνει κατανοητό από αυτούς που έχουν δύναμη, εξουσία και επιρροή. Γι’ αυτόν τον λόγο διαπιστώνει κανείς την ασχήμια, τη μιζέρια, την έλλειψη αισθητικής και ουσίας, και την απουσία νοήματος στη ζωή (των νέων) σήμερα. Για να σταματήσει αυτή η γενικότερη παρακμή, πρέπει να δείξουμε τον δρόμο της τέχνης και της μουσικής σε όσο πιο πολύ κόσμο μπορούμε και κυρίως στους νέους. Όσοι μπορούν, έχουν χρέος να διδάξουν και να εμπνεύσουν νέους ανθρώπους.
Εδώ πρέπει να επισημάνω ότι παρατηρείται το φαινόμενο της απουσίας οποιασδήποτε παρέμβασης του καλλιτέχνη/συνθέτη στα κοινά, όχι γιατί οι συνθέτες δεν έχουν άποψη, ικανότητες ή όραμα, αλλά κυρίως γιατί δεν τους δίνει κάποιος το δικαίωμα να έχουν έναν ευρύτερο ρόλο στην παιδεία και στα κοινά. Ζούμε μια περίοδο όπου οι δημιουργοί είναι πιο μορφωμένοι, καλλιεργημένοι, εξιδεικευμένοι από ποτέ και –ταυτόχρονα– έχουν τη λιγότερη επιρροή στην κοινωνία.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι δημιουργοί θεωρούνται μάλλον «επικίνδυνοι» για το σύστημα. Είναι σίγουρα απρόβλεπτοι, διαφορετικοί, ενίοτε αποστασιοποιημένοι ή απόμακροι και σίγουρα η συμπεριφορά τους κάθε άλλο παρά πολιτικώς ορθή μπορεί να χαρακτηριστεί. Αυτή η «διαφορετικότητα» δεν είναι ψεύτικη. Είναι το αποτέλεσμα της σχέσης του καλλιτέχνη με τη δημιουργία. Η ιερή απομόνωση που αυτή απαιτεί, διαμορφώνει τον καλλιτέχνη παράλληλα με την τέχνη του.
Ο δημιουργός μαθαίνει να υπάρχει ουσιαστικά μέσα στη μοναξιά του. Η μουσική του είναι και προϊόν της μοναξιάς του. Αν και είναι απίθανο να βιοπορίζεται από τη δημιουργία αποκλειστικά ένας συνθέτης σύγχρονης μουσικής, η δημιουργία του δίνει ζωή, αν δεν είναι αποκλειστικά η ζωή του. Του δίνει κυρίως ελπίδα ότι θα γίνει καλύτερος αυτός ο κόσμος. Ακόμα και όταν βλέπει ότι ο πολιτισμός απέτυχε να αποτρέψει την ασχήμια, τον πόλεμο, τις κακουχίες και ό,τι αποτρόπαιο συμβαίνει γύρω μας, η σύνθεση του αφήνει ανοιχτή μια χαραμάδα για να μπει φως και να συνεχίζει να βλέπει κάτι καλύτερο για το μέλλον.
Υπό αυτήν την έννοια ο καλλιτέχνης αναπτύσσει το ένστικτο, την πνευματικότητα και τη διαίσθησή του. Έτσι αρχίζει να αισθάνεται διαφορετικά και τον χώρο στον οποίο βρίσκεται.
Ο Έλληνας δημιουργός μπορεί να αισθάνεται ότι γράφει για τους συμπατριώτες του ή για όλο τον κόσμο. Ίσως ακόμα και για τις μελλοντικές γενιές. Σιγά-σιγά η πιο οικεία πατρίδα του είναι η μουσική του. Ειδικά αν είναι μετανάστης. Η διασπορά γίνεται ταυτότητα και η μουσική δημιουργία την υποστηρίζει, στον βαθμό που γίνεται ο πιο γλυκός «τόπος» και «χρόνος» ύπαρξης. Υπό αυτήν την έννοια, σίγουρα η ελληνική μουσική έχει σημαντική θέση στην παγκόσμια δημιουργία, εξαιτίας των Ελλήνων συνθετών του εξωτερικού, χωρίς να σημαίνει ότι οι Έλληνες συνθέτες που διαμένουν στην Ελλάδα είναι για «εσωτερική κατανάλωση» και μόνο. Σαφέστατα υπάρχουν σημαντικοί Έλληνες συνθέτες, μέσα και έξω από την Ελλάδα, που προσφέρουν στον πολιτισμό και την κοινωνία. Σ’ αυτούς υπάρχουν και συνθέτες ηλεκτρονικής μουσικής, που είναι ένα παρακλάδι της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας και έχουν τον δικό τους ιδιαίτερο ήχο.
Ως συνθέτης ακουστικής μουσικής κυρίως και –ως επί το πλείστον– μουσικής δωματίου, έχω ασχοληθεί και με τη μελοποίηση ποίησης, μελετώντας αρχικά τους μεγάλους μας ποιητές και μετά ξένους κλασικούς και σύγχρονους. Η δημιουργία μου, αν και βασίζεται στις ανάγκες και παραγγελίες των μουσικών ή των οργανισμών με τους οποίους κατά καιρούς συνεργάζομαι, είναι ελεύθερη, υπό την έννοια ότι δεν στηρίζεται σε μια κατεύθυνση ή ένα στιλ. Αυτή η ανάγκη για να γράψω καινούργια πράγματα, διαφορετικά από τα προηγούμενα, μου εξασφαλίζει την ανανέωση και τον ενθουσιασμό για το νέο έργο που δεν έχει γραφτεί ακόμα.
Σίγουρα με έχουν επηρεάσει πάρα πολλοί συνθέτες που άκουσα και μελέτησα. Ίσως περισσότεροι από όσους θα μπορούσα να αναφέρω. Νομίζω ότι είμαι το αποτέλεσμα της μουσικής που άκουσα, μελέτησα και έγραψα.
Μου αρέσει να γράφω για διαφορετικά όργανα κάθε φορά, αν και σίγουρα έχω γράψει περισσότερο για κιθάρα π.χ. από ό,τι για όμποε, γιατί μου ζητήθηκε να γράψω για κιθάρα περισσότερες φορές. Είμαι ανοιχτός σε προτάσεις από συναδέλφους μουσικούς και άλλους καλλιτέχνες για συνεργασίες και συμπράξεις, γιατί νομίζω ότι αυτές δημιουργούν νέες καλλιτεχνικές ιδέες, ερωταπαντήσεις, και προσεγγίσεις των καλλιτεχνικών θεμάτων. Έτσι είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ και να μάθω από καλλιτέχνες άλλων τεχνών και χώρων. Το μουσικό έργο μπορεί να είναι μια ερώτηση, μια απάντηση, μια δήλωση ή τίποτε από όλα αυτά. Η ομορφιά της μουσικής είναι ακριβώς αυτός ο άβατος νοηματικά «χώρος» της που δεν συλλαμβάνεται πάντα με τη λογική και τον λόγο.
⸙⸙⸙
Ενδεικτικά έργα:
http://mandronikou.wixsite.com/website
https://www.youtube.com/user/musmich