Έφυγε από τη ζωή ένας από τους μεγαλύτερους ψυχαναλυτές που έχει βγάλει αυτή η χώρα. Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ διετέλεσε υποδιευθυντής και τελικά ισόβιος διευθυντής στο Εθνικό Σύστημα Υγείας Παιδικής Οικογενειακής Ψυχιατρικής στο Finchley του Λονδίνου. Ενώ αργότερα ανέλαβε τη θέση του υποδιευθυντή και αναπληρωτή διευθυντή σε μια από τις σπουδαιότερες ψυχαναλυτικές κλινικές του κόσμου στο Tavistock Center.
Την επιστροφή του στην Ελλάδα ακολουθήσε η εκλογή του ως διευθυντή στο Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Στη συνέχεια ίδρυσε και προέδρευσε επί σειρά ετών στην Ελληνική Εταιρεία Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας, ενώ συνίδρυσε και την Ελληνική Εταιρία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας.
Πολλά μπορούν να γραφτούν για τα επιτεύγματα του ανθρώπου που ξεκίνησε μικρό παιδί από την πόλη της Κατερίνης και κατέκτησε την κορυφή της ψυχανάλυσης. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι επρόκειτο για έναν άνθρωπο που αισθάνθηκε το χρέος να γυρίσει πίσω στην Ελλάδα και να προσφέρει στην πατρίδα του τη γνώση της ψυχανάλυσης.
Έχει εκπαιδεύσει δεκάδες ειδικούς, μια από τους τυχερούς είμαι και εγώ που είχα την ευλογία να καθίσω στο ψυχαναλυτικό του ντιβάνι για επτά χρόνια, αλλά και να εκπαιδευτώ μαζί του. Με την απλότητα του λόγου του κατάφερε να ενημερώσει ακόμα και τον πιο απλό άνθρωπο για την προσφορά και την αναγκαιότητα της ψυχοθεραπείας. Μίλησε για τη σπουδαιότητα της οικογένειας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ανθρώπου, ενώ παράλληλα είχε προσπαθήσει επί σειρά ετών να μεταβιβάσει την αναγκαιότητα της θέσπισης σχολής γονέων στις πρώτες κιόλας βαθμίδες του σχολείου. Έχει μιλήσει για την οφειλή της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, των οποίων το έργο είναι εξαιρετικά σημαντικό, ιδίως κατά τα πρώτα σχολικά χρόνια ενός παιδιού.
Ειδικά μέσα από τα βιβλία του, τα οποία έγιναν best sellers, μετέφερε σε κάθε αναγνώστη τη γνώση ότι η διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός ατόμου πραγματώνεται στα πρώιμα παιδικά χρόνια της ζωής του και ως εκ τούτου το περιβάλλον αποτελεί καταλυτικό παράγοντα σε αυτό.
Δίδαξε μέσα από τη μακροχρόνια πορεία του ως θεραπευτής πως βρισκόμαστε πάντοτε με έναν τρόπο μέσα σε μια ομάδα, από την οικογένεια, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στη δουλειά, γι’ αυτό και αφιέρωσε πολλά χρόνια δουλεύοντας θεραπευτικά με ομάδες. Εκεί ο Γιωσαφάτ, με έναν αριστοτεχνικά μαεστρικό τρόπο, έδειχνε τη δυναμική που επικρατούσε ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας και με την ηρεμία του λόγου του σε έκανε να καταλάβεις ότι αυτό που εκτυλίσσονταν εκείνη τη στιγμή μπροστά σου, για παράδειγμα ανάμεσα σε δυο μέλη, προέρχονταν στην ουσία από τα ασυνείδητα δυναμικά του παρελθόντος τους. Έτσι κάποιος έβλεπε με θυμό ή με συμπάθεια κάποιον άλλον που στην ουσία μέχρι χθες δεν γνώριζε γιατί μπορεί απλώς να του θύμιζε ένα μέλος της οικογένειάς του. Με αυτόν τον ήρεμο και ταυτόχρονα καθαρό λόγο έκανε τον περισσότερο κόσμο να καταλαβαίνει ότι το ασυνείδητο είναι άχρονο και είναι αυτό που μας οδηγεί στις όποιες επιλογές της ενήλικης ζωής μας. Είναι όλα εκείνα τα απωθημένα, άλυτα βιώματά μας που σαν το μέρος του παγόβουνου που δεν φαίνεται και όμως υπάρχει, όπως χαρακτηριστικά έλεγε και ο Freud, μας αγκυλώνουν.
Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, άλλοτε με τον ρόλο του ψυχαναλυτή, του δασκάλου ή του ομιλητή, σε έκανε να καταλαβαίνεις τις πιο τυφλές πτυχές του εαυτού σου. Προσωπικά του χρωστάω αιώνια ευγνωμοσύνη που μου μεταβίβασε γενναιόδωρα τις γνώσεις του, που με στήριξε μέσα από τα λόγια του, λέγοντας μου πως θεραπευτής δεν είναι μόνο γνώσεις αλλά και ταλέντο και τέλος που με έμαθε να σκέφτομαι ψυχαναλυτικά σε κάθε έκφανση της ζωής μου. Γιατί όπως χαρακτηριστικά έλεγε: η ψυχανάλυση δεν είναι μόνο θεραπεία, είναι ο τρόπος να εξηγείς τον κόσμο και τα ανθρώπινα.
Ευχαριστούμε θερμά δάσκαλε για το έργο σου, την προσφορά σου και τα λόγια σου, τα οποία θα αποτελούν ισόβιο φάρο για εμάς τους μαθητές σου.
⸙⸙⸙
Η Λίλα Καραδήμα είναι ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, παιδοψυχοθεραπεύτρια.
