Στις αρχές της φετινής χρονιάς έλαβα ένα μήνυμα στο ηλεκτρονικό μου ταχυδρομείο. Αποστολέας ήταν ο Περικλής Κανάρης. Στο θέμα του μηνύματος έγραφε: «Από την Κέρκυρα στη Νέα Υόρκη». Και ξεκινούσε ως εξής: «Παιδιά καλή σας μέρα. Ελπίζω να σας βρίσκω καλά! Πριν 4 μέρες έλαβα αυτό το μέιλ. Θα αφήσω το περιεχόμενό του να μιλήσει από μόνο του, χωρίς spoilers».
Ο Περικλής Κανάρης είναι συνθέτης που τα τελευταία αρκετά χρόνια ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Έχει μελοποιήσει στίχους του Κ. Π. Καβάφη, του Μάνου Ελευθερίου, του Τ. Σ. Έλιοτ. Οι εμφανίσεις του στην αμερικάνικη μητρόπολη ξεχωρίζουν. Ο μουσικοσυνθέτης όμως έχει και μια άλλη, ας πούμε, ιδιότητα. Είναι ο μακρινός απόγονος του πυρπολητή Κωνσταντίνου Κανάρη.
Το 2021, στο πλαίσιο της συμπλήρωσης 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, έγραψα ένα ρεπορτάζ για το κυριακάτικο ένθετο της Καθημερινής «Τέχνες και Γράμματα» με θέμα όχι απλώς την ιστορία του Κανάρη και του παππού του, αλλά τη συνάντησή του με έναν άλλο απόγονο. Τον Νασούχ Μαχρούκι, τον πέμπτης γενιάς απόγονο του Τούρκου Ναυάρχου Καρά Αλή Πασά. Το 1822, μετά τη Σφαγή της Χίου, ο Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπολούσε την τουρκική ναυαρχίδα και ο Καρά Αλή έχανε τη ζωή του. Σχεδόν δύο αιώνες μετά οι μακρινοί τους συγγενείς συναντήθηκαν σε ένα καφέ της Νέας Υόρκης.
Τις λεπτομέρειες της συνάντησής τους μπορείτε να τις διαβάσετε στο ίδιο το ρεπορτάζ, το οποίο είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Καθημερινής. Το ζητούμενο σε αυτό το σημείωμα είναι τι έγινε μετά τη δημοσίευση αυτής της ιστορίας.
Στο ηλεκτρονικό του μήνυμα ο Κανάρης μας ενημέρωνε –τον αρχισυντάκτη του «Τέχνες και Γράμματα» Ηλία Μαγκλίνη και εμένα– για ένα μήνυμα που έλαβε ο ίδιος από μία εκπαιδευτικό, την Έλενα. Στην δεύτερη καραντίνα της πανδημίας του Covid- 19, η Έλενα διάβασε το ρεπορτάζ και στη γιορτή της 25ης Μαρτίου που έγινε μέσω τηλεκπαίδευσης, μίλησε στους μαθητές της για την ιστορία του Περικλή και του Μασούχ. Έναν χρόνο μετά, ένα άλλο σχολείο πήρε την ιστορία και με τη βοήθεια μαθητών του Λυκείου τη μετέτρεψε σε ένα ζωντανό θεατρικό έργο. Δύο μαθητές με λίγη φαντασία αναπαρέστησαν τη συνάντηση του Περικλή και του Μασούχ και μίλησαν για την περίοδο της τουρκοκρατίας, της επανάστασης και πώς συνδεόμαστε με τα γεγονότα του παρελθόντος. Έστω και εν αγνοία μας.
Κάθε φορά που η συζήτηση μοιραία πηγαίνει στο μέλλον του Τύπου, στον ανταγωνισμό της παραδοσιακής δημοσιογραφίας από το διαδίκτυο και τις ειδήσεις που μπορεί να παράγονται και να συλλέγονται στο μέλλον από προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης, σκέφτομαι αυτή την ιστορία. Μια ιστορία που ξεκίνησε το 1822, γράφτηκε στα βιβλία της ιστορίας, σημάδεψε γενιές ανθρώπων, κατέληξε σε δύο πρόσωπα, μεταφέρθηκε σε μια εφημερίδα το 2021 και προκάλεσε το ενδιαφέρον κι άλλων ανθρώπων –άγγιξε το μυαλό και την καρδιά τους, ίσως και τις ζωές τους.
Κάπως έτσι νιώθω λίγο πιο σίγουρος ότι οι αναγνώστες μπορούν να καταλάβουν ότι οι ειδήσεις και οι ιστορίες που διαβάζουν στην Καθημερινή και σε άλλες εφημερίδες τους αφορούν. Και σε έναν κόσμο που κυριαρχεί η αβεβαιότητα, οι ψεύτικες ειδήσεις και οι θεωρίες συνωμοσίας τους αφορούν ολοένα και περισσότερο. Έχουν μέσα τους από αυτό το κάτι που τους απασχολεί το νου, λίγη έγνοια.
⸙⸙⸙
Ο Σάκης Ιωαννίδης είναι αρχισυντάκτης πολιτιστικών ειδήσεων της ημερήσιας Καθημερινής.