α. Πώς μπήκατε στη ζωγραφική, ποιες ήταν οι αφορμές, οι δάσκαλοι, οι επιρροές, πώς θα χαρακτηρίζατε τη δουλειά σας από άποψη θεματικών/υλικών/τεχνικής;
Από μικρή ηλικία κοιτούσα με μεγάλη περιέργεια και αντέγραφα τους πίνακες που ήταν κρεμασμένοι στο σπίτι. Ιδιαίτερα μου τραβούσαν τη προσοχή οι πίνακες του αδερφού του πατέρα μου, του θείου μου Αντώνη Στάβερη. Είχε εισαχθεί και αυτός στη σχολή Καλών Τεχνών αλλά λόγο του αιφνίδιου θανάτου του από μια άγνωστη ασθένεια δεν μπόρεσε να την ολοκληρώσει. Αυτό συνέβη λίγο πριν γεννηθώ και γι’ αυτόν τον λόγο πήρα το όνομα του και όχι το όνομα του παππού μου. Τα έργα του θείου μου υπήρξαν η πρώτη μου επιρροή στη ζωγραφική.
Γενικά δεν σταμάτησα να ζωγραφίζω μέχρι που πήγα στο λύκειο όπου η δασκάλα που μας έκανε το μάθημα των καλλιτεχνικών διέκρινε την κλίση μου στη ζωγραφική, μου μίλησε για τη σχολή Καλών Τεχνών, με προέτρεψε να σπουδάσω πάνω σε αυτό.
Στη Σχολή Καλών Τεχνών είχα δάσκαλο τον Δημήτρη Μυταρά. Η άποψη του ήταν ότι πρέπει να δοκιμάσουμε στα πρώτα έτη όλα τα υλικά και τις τεχνοτροπίες πριν καταλήξουμε σε αυτό που μας ταιριάζει. Γι’ αυτόν τον λόγο κάναμε πάρα πολλές και δύσκολες ασκήσεις με διαφορά υλικά. Επίσης ασκήσεις με περιορισμένα μέσα π.χ. σπουδή χωρίς το μαύρο και το λευκό χρώμα. Επίσης πολλών ειδών κολάζ. Στην αρχή αυτούς τους περιορισμούς τους αντιμετωπίζαμε σαν εμπόδιο στην ολοκλήρωση του έργου, έπειτα καταλάβαμε ότι όπως οι αθλητές κάνουν ασκήσεις, έτσι κι εμείς προετοιμαζόμασταν με παρόμοιο τρόπο να κάνουμε ένα έργο, το οποίο θα έβγαινε περισσότερο απροσδόκητα μέσα από την αλληλεπίδραση της ύλης και του σχεδίου παρά μέσα από μια φυσιολογική διαδικασία παράθεσης χρωμάτων. Έτσι θα έλεγα ότι όλο αυτό άφησε το στίγμα του στο έργο μου: μια μεγάλη γκάμα υλικών και μέσων, κρατώντας όμως σαν βασικά υλικά της δουλειάς μου το λάδι, την ακουαρέλα και το ακρυλικό. Συχνά αυτό καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από το θέμα αλλά και τις εκάστοτε συνθήκες. Για παράδειγμα το 2005 είχα πάει στην Τήνο για λίγους μήνες και έκανα μια σειρά έργων με τοπία και θαλασσογραφίες. Επειδή ο χώρος που έμενα δεν ήταν ιδανικός για ζωγραφική, όλα σχεδόν τα έργα έγιναν υπαίθρια. Σε ένα μέρος με τόσο πολύ αέρα το ιδανικότερο υλικό είναι η ακουαρέλα. Οτιδήποτε άλλο θα ήταν αρκετά πολύπλοκο. Αλλά κάθε καινούργιο υλικό φέρνει και καινούργιες ιδέες. Από τότε έτυχε να εργαστώ σε ατελιέ σε διαφορετικά μέρη, και πάντα οι συνθήκες έπαιζαν βασικό ρόλο στο υλικό αλλά και τη θεματολογία. Τα θέματα που με ενδιαφέρουν περισσότερο είναι αυτά που γνωρίζω καλύτερα από την καθημερινότητα και μπορεί να είναι τοπία, πρόσωπα αλλά και διάφορες συνθέσεις με φυτά εσωτερικού χώρου που έχω στον χώρο που δουλεύω.
β. Πώς βλέπετε τη σημερινή ζωγραφική στην Ελλάδα και στον κόσμο; Ποιες τάσεις διακρίνετε;
Πιστεύω σε γενικές γραμμές ότι η ζωγραφική σήμερα έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Στην Ελλάδα υπήρχε μια εσωστρέφεια στη ζωγραφική μέχρι τις αρχές του 2000 και αυτό σιγά σιγά άρχισε να αλλάζει. Με την παρουσία καινούργιων θεσμών και γκαλερί, ξένων καλλιτεχνών που ήρθαν να μείνουν μόνιμα στην Ελλάδα, ειδικά μετά το 2004, σημαντικών αλλαγών που έγιναν στη σχολή Καλών Τεχνών αλλά και τη χρήση του διαδικτύου έχει διαμορφωθεί ένα καινούργιο περιβάλλον που είναι ακόμα υπό εξέλιξη. Ο κάθε δημιουργός ενδιαφέρεται για οτιδήποτε θα μπορέσει να του προσφέρει έμπνευση και να εξελίξει το έργο του είτε αυτό ανήκει στο σήμερα είτε στο χθες.
γ. Υπάρχει εικαστική κριτική στη χώρα μας; Και ευρύτερα: διαπαιδαγωγείται ο νέος Έλληνας στην τέχνη, σ’ έναν τρόπο να αγαπάει το ωραίο ή να αναπτύσσει δικά του κριτήρια γι’ αυτό;
Κριτική σήμερα υπάρχει όλο και λιγότερο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Υπάρχει περισσότερο κριτική σε άλλες τέχνες, όπως στο θέατρο π.χ. Αλλά για τις εικαστικές τέχνες ενώ υπάρχουν καθημερινά πολυάριθμες αναφορές σε εκθέσεις (με δελτία τύπου, φωτογραφικό υλικό, συνεντεύξεις), σε διαδίκτυο και εφημερίδες, η κριτική απουσιάζει παντελώς.
Ίσως η κριτική να έχει αντικατασταθεί από τις συζητήσεις που γίνονται στα social media. Χωρίς να είναι πάντα υψηλού επιπέδου ίσως είναι κάτι πιο δημοκρατικό.
Πάντως δεν νομίζω ότι αυτό μπορεί να συμβάλει στη διαπαιδαγώγηση κάποιου. Ο ιδανικός τρόπος διαπαιδαγώγησης κάποιου είναι να δει έργα τέχνης από κοντά, να διαβάσει ιστορία της τέχνης, να δει έργα τέχνης και μουσεία παλαιά και νέα, άλλων χωρών ή να έρθει σε επαφή με καλλιτέχνες άλλης κουλτούρας.
δ. Πόσο επηρέασε την αγορά των έργων τέχνης αλλά και την προσωπική σας δουλειά η κρίση των τελευταίων χρόνων (οικονομική και υγειονομική);
Η κρίση των τελευταίων χρόνων άλλαξε πολύ τα δεδομένα στην τέχνη και την αγορά της τέχνης.
Η οικονομική κρίση ήταν μια δοκιμασία συναισθηματικής αστάθειας που προϋπήρχε στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα αλλά αυτό φαίνεται ότι εμπεδώθηκε ακόμη περισσότερο με την πανδημία.
Νομίζω ότι όλοι βίωσαν την κρίση των τελευταίων χρόνων με παρόμοιο τρόπο, δεδομένου ότι το έργο ολοκληρώνεται όταν συναντήσει τον θεατή.
ε. Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Με βάση τη γενική κρίση δεν θα μπορούσε το επαγγελματικό κομμάτι της τέχνης να μείνει ανεπηρέαστο. Κάποια σχέδια για εκθέσεις αναβλήθηκαν. Αλλά αυτή η αναμονή δεν σημαίνει πάντα και αδράνεια. Νομίζω ότι πρέπει να προσπαθήσουμε όλο αυτό να μην είναι χαμένος χρόνος και να το εκμεταλλευτούμε δημιουργικά, ο καθένας με τον τρόπο του.