Αν ισχύει αυτό που έχει γράψει ο Τζορτζ Στάινερ ότι ο πολιτισμός μας ζει την απόσυρση από τη λέξη και την εξαφάνιση των σιωπηλών ανθρώπων, εκείνων που έχουν τον χρόνο και τη διάθεση να προσηλωθούν με αφοσίωση στις σελίδες ενός βιβλίου, ο προβληματισμός σχετικά με την ύπαρξη ή όχι κριτικής σκέψης και την απώλεια των κριτηρίων δεν δηλώνει παρά πρωτίστως μια κρίση της ανάγνωσης. Κατά πόσο το σχολείο μας μαθαίνει να διαβάζουμε βιβλία; Με ποια κριτήρια θεωρείται καλό ένα κείμενο; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις μιας καλής βιβλιοκρισίας; Κατά πόσο οι βιβλιοσυστάσεις που δημοσιεύονται είναι απαραίτητες και συνιστούν κριτικές αποτιμήσεις –ή μήπως τελικά πρόκειται μόνο για διαφημιστικές εκστρατείες των εκδοτικών οίκων;
Για το αφιέρωμα αυτό απευθυνθήκαμε αρχικά σε νεότερους κριτικούς, στη συνέχεια όμως διαπιστώσαμε ότι δεν θα έπρεπε να αφήσουμε απ’ έξω και ορισμένους από τους πιο καταξιωμένους αξιολογικούς κριτές της λογοτεχνίας μας. Τα ερωτήματα που τους θέσαμε, ως ενδεικτικά αλλά όχι αποκλειστικά, ήταν τα ακόλουθα: Υπάρχει κριτική στην Ελλάδα σήμερα ή μόνο βιβλιοπαρουσιάσεις; Ποια είναι τα δικά σας κριτήρια όταν κρίνετε ένα πεζό ή ένα ποιητικό κείμενο; Ποιους θεωρείτε σημαντικούς κριτικούς (ζώντες ή από το παρελθόν) και γιατί; Θα γράφατε αρνητική κριτική για κάποιο βιβλίο και σε ποια περίπτωση; Οι απαντήσεις δόθηκαν στην πλειοψηφία τους σε ενιαίο κείμενο και δείχνουν ότι αυτό που θα ονόμαζε κάποιος «κρίση της κριτικής» δεν αποτελεί, όπως είναι φυσικό, κοινό συμπέρασμα και οι απόψεις ποικίλλουν. Κι αυτό είναι σε τελική ανάλυση που καθιστά το αφιέρωμα εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Καλή ανάγνωση!