Μετάφραση: Κλεοπάτρα Λυμπέρη
O θεσμός αυτός,
– ίσως θα έπρεπε να τον αποκαλούμε και επιχείρηση–
για τον οποίο λέμε, από σεβασμό,
ότι δεν χρειάζεται ν’ αλλάξουμε γνώμη
για κάτι που κάποτε πιστεύαμε,
απαιτεί δημόσιες υποσχέσεις
για την πρόθεσή μας
να εκπληρώσουμε μια ιδιωτική υποχρέωση.
Αναρωτιέμαι, ο Αδάμ και η Εύα
τι σκέφτονται γι’ αυτό, τώρα πια,
γι’ αυτό το Πυρίμαχο Aτσάλι
με τη ζωντάνια μιας χρυσαφιάς λάμψης
πόσο λαμπερό δείχνει —
«των επαναλαμβανόμενων παραδόσεων και των εξαπατήσεων
που δέσμευσαν μέσα τους πολλά λάφυρα», [1]
και απαιτεί όλη την πονηριά ενός εγκληματία
για να τo αποφύγεις!
H Ψυχολογία που εξηγεί τα πάντα,
δεν εξηγεί τίποτα
και εξακολουθούμε ν’ αμφιβάλλουμε.
Εύα: ωραία γυναίκα –
την έχω δει
τον καιρό που ήταν τόσο όμορφη∙
με ξάφνιασε,
μπορούσε να γράφει ταυτόχρονα
σε τρεις γλώσσες –
Αγγλικά, Γερμανικά και Γαλλικά
και παράλληλα να μιλάει, [2]
απαιτώντας κατηγορηματικά τόσο τη φασαρία
όσο και την επιβολή ησυχίας:
«Θα ήθελα να είμαι μόνη»
στην οποία ο επισκέπτης απαντά,
«Θα ήθελα να είμαι μόνος∙
γιατί να μην είμαστε μόνοι μαζί;
Κάτω από το φως των πύρινων άστρων
κάτω από το φως των πύρινων φρούτων,
η παράξενη εμπειρία της ομορφιάς∙
η ύπαρξή της ξεπερνάει το μέτρο∙
σε κάνει κομμάτια
και κάθε φρέσκο κύμα συνείδησης
είναι σκέτο δηλητήριο.
«Δείτε την, δείτε την μέσα σ’ αυτόν τον συνηθισμένο
κόσμο»,[3]
το βασικό ψεγάδι
σ’ εκείνο το πρώτο, λεπτεπίλεπτο σαν κρύσταλλο
πείραμα,
αυτό το μείγμα που δεν μπορεί να είναι κάτι
παραπάνω
από μια ενδιαφέρουσα μορφή του αδυνάτου,
περιγράφοντάς το
ως «εκείνον τον παράξενο παράδεισο
σε αντίθεση με τη σάρκα, το χρυσάφι, ή τα επιβλητικά
κτίρια,
το πιο εκλεκτό κομμάτι της ζωής μου:
η καρδιά ανερχόμενη
στο ειρηνικό της κτήμα
όπως υψώνεται μια βάρκα
με την παλίρροια»[4]
σφιγμένη στα λόγια της για το ερπετό —
που άφησε το φιδίσιο του πουκάμισο στην ιστορία
της ευγένειας
για να μην επιστρέψουμε εκεί ξανά —
στο ανεκτίμητο δυστύχημα
που αθώωσε τον Αδάμ.
Κι εκείνος έχει ομορφιά·
είναι οδυνηρό – το Ω εσύ
σε ποιον, από ποιον,
χωρίς αυτόν τίποτα – Αδάμ·
«κάτι αιλουροειδές,
κάτι ερπετοειδές!» [5]– πόσο αληθινό!
ένα καμπουριασμένο μυθικό τέρας
σε εκείνη την περσική μινιατούρα των αδαμαντορυχείων,
ακατέργαστο μετάξι – λευκό του ελεφαντόδοντου,
λευκό του χιονιού,
λευκό του στρειδιού και έξη ακόμη –
εκείνη η μάντρα γεμάτη λεοπαρδάλεις και καμη-
λοπαρδάλεις –
μακριά κορμιά με το κίτρινο του λεμονιού
σπαρμένα τραπεζοειδή μπλε.
Ζωντανός με λέξεις,
δονείται σαν κύμβαλο
που το άγγιξαν πριν το χτυπήσουν
εκείνος έχει προφητεύσει
σωστά –
ο εργατικός καταρράκτης,
«το γοργό ρεύμα
που τα φέρνει όλα βίαια εμπρός του,
κάποτε σιωπηλός όπως ο αέρας
και τώρα τόσο δυνατός όσο ο άνεμος».
«Πατώντας βάραθρα [6]
στην αβέβαιη βάση μιας λόγχης»
ξεχνώντας ότι υπάρχει στη γυναίκα
μια εγκεφαλική ποιότητα
που είναι ενστικτώδης εκδήλωση
είναι επικίνδυνη,
εκείνος συνεχίζει να μιλάει
με μια επίσημη, συνηθισμένη ένταση
των «παρελθόντων», «των παρόντων»,[7]
σφραγίδες, υποσχέσεις,
ο κακός δεινοπάθησε,
ο καλός απολαμβάνει,
κόλαση, παράδεισος,
όλα βολικά
να προωθήσουν τη χαρά».
Υπάρχει μέσα του μια ψυχική κατάσταση
που τον αναγκάζει,
επειδή κατάλαβε αυτά που δεν έπρεπε να
καταλάβει,
να «βιώνει μια ιεροπρεπή χαρά [8]
βλέποντας ότι έχει γίνει είδωλο».
Βασανισμένος από το αηδόνι
στα νέα φύλλα,
με τη σιωπή του –
όχι τη σιωπή του, αλλά τις σιωπές του,
λέει για αυτό:
«Με ντύνει μ’ ένα πουκάμισο από φωτιά».[9]
«Εκείνος δεν τολμάει να χτυπήσει τα χέρια του[10]
για να το κάνει να συνεχίσει
από φόβο μην πετάξει·
αν μείνει ακίνητος, αυτό θ’ αποκοιμηθεί.
αν φωνάξει, αυτό δεν θα καταλάβει».
Αναστατωμένος με το αηδόνι
και θαμπωμένος από το μήλο,
σπρωγμένος από «την αυταπάτη πως μια φωτιά [11]
θα καταφέρει να σβήσει τη φωτιά»,
που σε σύγκριση μαζί της
η λάμψη της Γης
είναι απλώς ασχήμια – μια φωτιά
«τόσο ψηλή τόσο βαθιά τόσο λαμπρή τόσο πλατιά[12]
τόσο μεγάλη όσο η ίδια η ζωή»,
σκοντάφτει στον γάμο,
«ένα πολύ ασήμαντο θέμα πράγματι»[13]
για να έχει καταστρέψει τη στάση
που εκείνος κρατούσε –
την άνεση του φιλόσοφου
ο οποίος γεννήθηκε χωρίς πατέρα, από μια γυναίκα.
Μάταιος Υμέναιος!
«ένα είδος γιγάντιου Έρωτα»,[14]
που τον κατάντησε ασήμαντο
η μηχανική διαφήμιση
και παρελαύνει σαν αθέλητο σχόλιο,
από εκείνο το πείραμα του Αδάμ
με εξόδους, αλλά χωρίς είσοδο –
το τελετουργικό του γάμου,
αυξάνοντας όλη τη χλιδή του,
τις φτέρες του,
άνθη λωτού, φραγκόσυκα, λευκές δρομάδες,
τον ιπποπόταμό του –
μύτη και στόμα συνδυασμένα
σε μια υπέροχη χοάνη,
«η Παλαμήδεια η λοφιοφόρος
αυτό το τεράστιο πουλί, σχεδόν σαύρα» (Τσάχα λέγεται στη Ν. Αμερική)
το φίδι του και το δυνατό μήλο.
Μας λέει
ότι «για την αγάπη
που με το βλέμμα της τυφλώνει αετό,[15]
ένα πλάσμα σαν Ηρακλής
αναρριχώμενος στα δέντρα
μέσα στον κήπο των Εσπερίδων,
από τα σαράντα πέντε μέχρι τα εβδομήντα
είναι η πιο καλή ηλικία»,
επαινώντας το
ως μια ωραία τέχνη, ως ένα πείραμα,
καθήκον ή απλώς αναψυχή.
Κανείς δεν πρέπει να τον αποκαλεί κάθαρμα
ούτε να αποκαλεί την προστριβή συμφορά –
ο αγώνας για να είσαι στοργικός:
«Καμιά αλήθεια δεν μπορεί να γίνει εντελώς φανερή
αν πρώτα δεν δοκιμαστεί
από το δόντι της αντιπαράθεσης,[16]
κάποιος πρέπει να τους δείξει τον δρόμο –
η Άρτεμις από μαύρο οψιδιανό
που «σκοτεινιάζει το πρόσωπό της
όπως της αρκούδας, [17]
κάνοντας τον σύζυγό της ν’ αναστενάζει»,
το αγκαθωτό χέρι
που διαθέτει για κάποιον στοργή από τη μια
και το αποδεικνύει ως το κόκκαλο,
ανυπόμονο να σε διαβεβαιώσει
ότι η ανυπομονησία είναι το σημάδι της ανεξαρτησίας
όχι της δουλείας.
«Οι παντρεμένοι συχνά φαίνονται έτσι»[18] –
«σπάνιοι και ψυχροί,[19] πότε πάνω πότε κάτω,
ανακατεμένοι και σαν να έχουν ελονοσία
με μια μέρα καλή και μια κακή».
«Πότε τρώμε;»
Εμείς οι δυτικοί είμαστε τόσο αναίσθητοι,
καυγαδίζουμε σαν να τρώμε·
κάποιου ο εαυτός χάνεται εντελώς,
η ειρωνεία διατηρείται
στο «Δείπνο του Ασουήρου» [20]
με το «τέρας καλό, εσύ οδήγησέ μας»,[21]
με λίγο γέλιο
και μπόλικο χιούμορ
σ’ εκείνη την δονκιχωτική ατμόσφαιρα της ειλικρίνειας
όπου «Η ώρα τέσσερις δεν υπάρχει,[22]
αλλά στις πέντε
οι κυρίες με την επιβλητική τους ταπεινότητα
είναι έτοιμες να σας υποδεχθούν”·
και η εμπειρία βεβαιώνει
ότι οι άνδρες έχουν δύναμη
και μερικές φορές κάποιος αναγκάζεται να το
διαπιστώσει.
Εκείνος λέει, «ποιος μονάρχης δεν θα χαιρόταν [23]
να έχει μια σύζυγο
με μαλλιά σαν πινέλο του ξυρίσματος;
To γεγονός γυναίκα
δεν είναι «ο ήχος του αυλού,[24]
αλλά όλα τα δηλητήρια».
Εκείνη λέει, « ‘Οι άντρες μονοπωλούν[25]
άστρα, καλτσοδέτες, κουμπιά
και άλλα λαμπερά μπιχλιμπίδια’ —
ανίκανοι να είναι φύλακες
της ευτυχίας κάποιου άλλου».
Εκείνος λέει, «Αυτές τις μούμιες
πρέπει να τις μεταχειρίζεσαι με προσοχή —
‘τα ψίχουλα από το γεύμα ενός λιονταριού[26],
ένα ζευγάρι κνήμες κι ένα κομματάκι αυτί’·
γύρνα στο γράμμα M
και θα βρεις
ότι ‘μια σύζυγος είναι φέρετρο’, [27]
εκείνο το σοβαρό αντικείμενο
με την ευχάριστη γεωμετρία
που ορίζει χώρο και όχι ανθρώπους,
αρνούμενο να ταφεί
έτσι εκδικητικά φτιαγμένο
να σε απογοητεύει με τρόπο μοναδικό,
σαν παιδί που λατρεύει
τον διάσημο γονιό του».
Μου έχει ‘προτείνει
να εγκατασταθεί πάνω στο χέρι μου για πάντα!’ [28]—
Τι να το κάνει κανείς;
Πρέπει να υπήρχε περισσότερος χρόνος
την εποχή του Σαίξπηρ
να καθίσεις και να παρακολουθήσεις μια παράσταση.
Ξέρεις, τόσοι πολλοί καλλιτέχνες είναι ανόητοι».
Εκείνος λέει, «Γνωρίζεις τόσους ανόητους
που δεν είναι καλλιτέχνες».
Έχει ξεχάσει
ότι «κάποιοι έχουν απλώς δικαιώματα[29]
ενώ κάποιοι έχουν υποχρεώσεις»,
εκείνος αγαπά τον εαυτό του τόσο πολύ,
ώστε δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του
να έχει αντίπαλο σε τούτη την αγάπη.
Εκείνη αγαπάει τον εαυτό της τόσο πολύ,
ώστε δεν μπορεί να δει καθαρά τον εαυτό της.
Ένα αγαλματίδιο από ελεφαντόδοντο πάνω σε
ελεφαντόδοντο,
η τελευταία πινελιά
προς ένα μεγαλείο που εξαπλώνεται
που κερδίζεται όπως ο μισθός για τα δεδουλευμένα:
δεν είσαι πλούσιος, είσαι φτωχός
όταν φαίνεσαι πάντα τόσο σωστός,
τι μπορεί να κάνει κανείς γι’ αυτούς –
αυτούς τους άγριους
τους καταδικασμένους ν’ αποδιώχνουν
όσους δεν είναι οραματιστές
έτοιμοι ν’ αναλάβουν το χαζό έργο
να κάνουν τους ανθρώπους ευγενείς;
Αυτό το μοντέλο πίστης του Πέτρου
όπου εκείνη «εγκαταλείπει τον φιλήσυχο άντρα της[30]
μόνο και μόνο επειδή τον έχει βαρεθεί» –
αυτή η ρήτορας που σου θυμίζει,
«Είμαι δική σου, μπορείς να με διατάζεις».
«Ό,τι έχει να κάνει με την αγάπη αποτελεί μυστήριο·[31]
χρειάζεται κάτι παραπάνω από ένα μεροκάματο
για να ερευνήσεις αυτή την επιστήμη».
Βλέπει κανείς ότι είναι σπάνια –
τούτη η εντυπωσιακή αντίληψη των αντιθέτων
αντίθετοι ο ένας προς τον άλλον, όχι προς την ενότητα,
η οποία σε κυκλική συμπερίληψη
έχει εκμηδενίσει την επίδειξη
του Κολόμβου με το αυγό –
ένας θρίαμβος απλότητας –
εκείνος ο φιλάνθρωπος Ευρωκλύδωνας[32]
με την τρομαχτική αδιαφορία
που ο κόσμος μισεί,
και παραδέχεται:
Είμαι τόσο αργός,
αν με βασάνιζε μια λύπη
θα την ένιωθα για καιρό.
Δεν είμαι από εκείνους
που ξυπνούν στον βυθό της λύπης
το πρωί
και το μεσημέρι ζουν στον αφρό της χαράς»,
που θα πει: «Αυτό το έχω συναντήσει
σ’ εκείνους τους αυθεντικούς
ευνοούμενους της σοφίας·
καθώς φαίνονται να παρελαύνουν
όπως ο συζητητής και ο Ρωμαίος,
η πολιτική δεινότητα
ενός αρχαϊκού Ντάνιελ Γουέμπστερ
παραμένει, και, παρότι ο λαός έχει απλοϊκό πνεύμα,
βρίσκεται στην ουσία του ζητήματος:
‘Ελευθερία και ενότητα [33]
τώρα και για πάντα’
το βιβλίο ακουμπισμένο στο γραφείο
το χέρι στην τσέπη του στήθους.»
⸙⸙⸙
[Από το υπό έκδοση βιβλίο της Κλεοπάτρας Λυμπέρη Άγγελοι των ερώτων. Αμερικανίδες ποιήτριες του 20ού αιώνα.]
[1] «of circular traditions…»: Francis Bacon.
[2] Miss A —— will write simultaneously in three languages, English, German, and French, talking in the meantime… Περιοδικό Scientific American, Ιανουάριος 1922, «Multiple Consciousness or Reflex Action of Unaccustomed Range» [σημείωση της Μουρ]
[3] «See her, see her in this common world»: George Shock.
[4] «unlike flesh, stones»: Richard Baxter, The Saints’ Everlasting Rest, Lippincott, 1909.
[5] «Poems something feline, something colubrine»: Philip Littell. Από το έργο Βιβλία και Πράγματα του Santayana (New Republic, 1923).
[6] «treading chasms»: Hazlitt – Δοκίμιο πάνω στο Στυλ του Burke.
[7] «past states»: Baxter.
[8] «he A Travers Champs experiences a solemn joy»: Anatole France, από το βιβλίο Filles et Garçons.
[9] «it clothes me with a shirt of fire’». Από το αρμένικο ποίημα «Το αηδόνι», σε αγγλική μετάφραση Hagop Boghossian (του τμήματος Φιλοσοφίας του Worcester College της Μασαχουσέτης).
[10] «he dares not clap his hands»: Edward Thomas – από το βιβλίο Γυναικεία επιρροή στους ποιητές, του Μάρτιν Σέκερ
[11] «illusion of a fire»: Baxter.
[12] «as high as deep»: Baxter.
[13] «very trivial object»: William Godwin: Aπό τη φράση του «marriage is a law and the worst of all laws … a very trivial object indeed.”
[14] «a kind of overgrown cupid»: Brewer, Dictionary of Phrase and Fable.
[15] «for love that will gaze an eagle blind»: Anthony Trollope, Barchester Towers, Vol. II.
[16] «Nor truth can be fully known»: Robert of Sorbonne.
[17] «darkeneth her countenance as a bear doth»: Ecclesiasticus; Women Bad and Good. An Essay; Modern Reader’s Bible; Macmillan”
[18] «Married people often look that way»: C. Bertram Hartmann.
[19] «seldom and cold»: Baxter.
[20] «Ahasuerus tête à tête banquet»: George Adam Smith, Expositor’s Bible.
[21] « Good monster, lead the way»: William Shakespeare, H Τρικυμία.
[22] «Four o’clock does not exist»: la Comtesse de Noailles; Femina, December 1921.
[23] «What monarch»: «Ο βιασμός της Κλειδαριάς» – μια μετρική σάτιρα της Frances Nearing με προτάσεις της Marian Moore.
[24] « the sound of the flute»: A. Mitram Rhibany, Ο Σύριος Χριστός. Η σιωπή από την πλευρά των γυναικών.
[25] Men are monopolist…»: Miss M. Carey Thomas, Επίτιμη Πρόεδρος του Bryn Mawr College. (Από την ομιλία ιδρυτών του Mount Holyoke College, 1821.)
[26] “the crumbs from a lion’s meal”: Αμώς 3; 12. Μετάφραση από τον George Adam Smith.
[27] «a wife is a coffin»: Ezra Pound.
[28] «settle on my hand»: Charles Reade, Christie Johnston.
[29] «some have rights»: Burke. «Οι Ασιάτες έχουν δικαιώματα, οι Ευρωπαίοι υποχρεώσεις».
[30] “leaves her peaceful husband”: Simone A. Puget, Change of Fashion; advertisement, English Review, June, 1914.
[31] «Ό,τι έχει να κάνει με την αγάπη είναι μυστήριο»: F. C. Tilney, Oι πρωτότυποι μύθοι του La Fontaine, Dutton. Αγάπη και Τρέλα: Βιβλίο XII, No. 14.
[32] Euroclydon: λέξη του Paul Coones, Eυρωκλύδωνας: Ένας Θυελλώδης Άνεμoς (Oxford, 1986; PN 56 W49C66 Robarts Library).
[33] «Liberty and Union»: Daniel Webster.
