Δεν ξέρω αν θα κατορθώσουν, τελικά, οι Τούρκοι γλωσσολόγοι να εφεύρουν τουρκοπρεπείς λέξεις, για να ικανοποιήσουν τη μεγαλαυχία του Σουλτάνου, που τους απηύθυνε «έκκληση να βρουν ένα τουρκικό όνομα για τους διαστημικούς ταξιδιώτες» αντικαθιστώντας τα ελληνικά «αστροναύτης» (astronot) και «κοσμοναύτης» (kozmonot). Ούτε μπορώ να φανταστώ τους θαμώνες ενός καφενέ της Ανατολίας να αναρωτιούνται από ποιο χωριό είναι ο τάδε… cacabey, όρο που πρότεινε –σε αντικατάσταση του «astronot»– ο εθνικιστής Μπαχτσελί, δανεισμένο από τον εμίρη του Κιρσεχίρ Nurettin Cibrilbin Cacabey, που τον 13ο αιώνα επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αστρονομία.
Είμαι, ωστόσο, σχεδόν βέβαιος ότι, και να πληρωθούν αδρά οι γλωσσολόγοι ή –ευκολότερα– να απειληθούν ότι θα συλληφθούν σαν γκιουλενιστές πραξικοπηματίες, αν δεν εκτουρκίζουν τις λέξεις που επιτάσσει κατά καιρούς ο Μεγάλος Αδερφός, δεν υπάρχει περίπτωση να απαλείψει η γείτων το Polis από τα περιπολικά της ούτε πιθανότατα να μετονομαστούν η Istanbul, η Ayiasofia ή το Πρακτορείο Ειδήσεων και η δημοφιλής ομάδα Anadolou.
Αν, μάλιστα, επιχειρούσαμε ένα παίγνιο τύπου «Ζολώτα» με ελάχιστες από τις πολλές εκατοντάδες τουρκικές λέξεις ελληνικής προέλευσης, θα μπορούσαμε να συνθέσουμε κάτι τέτοιο: Η demokrasi στη χώρα βρίσκεται μονίμως σε kriz, στα όρια της trajedi! Η όποια harta ανθρωπίνων δικαιωμάτων παραμένει ένα fantasma, ο δε diyalog στην πολιτική αλλά ακόμη και στην akademik agora αποτελεί σκέτη anomali, καθώς η hegemonya του Efendi (του ενός demagog ανδρός) καταπνίγει κάθε αντίθετη idea και heterodoks φωνή. Φυσικά, ευρισκόμενη και η ekonomi σε afazi ή σε koma κατρακυλάει στην abis αφήνοντας μια ανατριχιαστική eko! Για να δείξουμε με μια alegori αυτήν την atmosfer, ας φανταστούμε τη χώρα πάνω σε έναν akson σαν akrobat, ο οποίος νοσεί από την epidemi, δε διαθέτει ούτε καν antiseptik, έχει χάσει όλη την enerji του και βρίσκεται στο kaos. Πάντως, μοιάζει να ισχύει ανέκαθεν και απαράβατα ως aksiyom ότι ο μόνος εκεί karismatik κλάδος με katalitik ρόλο είναι ο diplomatik, που λειτουργεί σε diyakronik βάση αποτελεσματικά, αγνοώντας ως γνωστόν κάθε kanon και deontoloji και οξύνοντας, με asimetrik απειλές και barbar επεμβάσεις, τον διακρατικό antagonizm, κουνώντας ταυτόχρονα και το daktilo στα θύματα. Το νέο… epik dogma π.χ. περί «Γαλάζιας Πατρίδας» με την αυθαίρετη kartografi των θαλάσσιων ζωνών λειτουργεί ήδη σαν dinamit γεννώντας φόβους για dramatik εξελίξεις στην περιοχή μας και βάζοντας σε dilemma για τη διαβόητη «επιβολή κυρώσεων» τις ισχυρές χώρες του kozmos, και δη τις συμμαχικές, αφού με τα αντικρουόμενα συμφέροντά τους έχουν «τη φωλιά τους λερωμένη», κοινώς γεμάτη… kaka!
Πέρα, βέβαια, από την ειρωνική (ironik) προσέγγιση του θέματος και το κρυφό χαμόγελο όποιου θυμηθεί ότι η μαζική εισαγωγή ελληνικών λέξεων στην Τουρκική έγινε μέσω της… Γαλλικής κατά τη φάση της κεμαλικής ανασυγκρότησης, οφείλουμε ως ελληνική και ως διεθνής κοινότητα –αφού για τους μηχανισμούς κάθε μορφής εξουσίας δεν τρέφουμε αυταπάτες– να προβληματιστούμε και για αυτήν την «ασήμαντη» πτυχή του εν λόγω ολοκληρωτικού καθεστώτος. Κρίνουμε σκόπιμη τη φράση «και για αυτήν», εφόσον πλέον δεν υπάρχει στην Τουρκία κανένας τομέας της δημόσιας ζωής –εν πολλοίς και της ιδιωτικής και αρκεί να υπομνήσουμε με πόσο θράσος ο Ερντογάν απέσυρε πρόσφατα τη χώρα από τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των 42 εκατομμυρίων υπηκόων του γυναικών– όπου να μη διεισδύουν η μισαλλοδοξία, η λογοκρισία, οι ποινικές διώξεις, ακόμη και η εξόντωση για όποιον ενοχλεί το καθεστώς: Από τις συλλήψεις ανώτατων αξιωματικών –εν ενεργεία ή εν αποστρατεία–, δημοσιογράφων, δημοσίων λειτουργών κ.ά. μέχρι την παράνομη επιβολή πρυτανικών αρχών σε πανεπιστήμια· και από την κατάφωρη παραβίαση κάθε διάταξης του Διεθνούς Δικαίου (με πολεμικές επεμβάσεις σε ξένες χώρες, εκατόμβες νεκρών και ορδές προσφύγων) και του αντίστοιχου της Θάλασσας (με παράνομα στρατιωτικά γυμνάσια και γεωενεργειακές έρευνες σε ξένα «οικόπεδα») μέχρι τη χυδαία ισλαμοποίηση των σημαντικότερων μνημείων του Χριστιανισμού και της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Οι ελάχιστες, λοιπόν, αυτές αναφορές μας σε ιδέες, μεθόδους και πρακτικές δικαιολογούν, πιστεύω, επαρκώς τον πιο πάνω παραλληλισμό του καθεστώτος –αλλά και του ηγέτη του– με τον Μεγάλο Αδερφό. Οπότε επιστρέφουμε ξανά στις γλωσσολογικές… ανησυχίες του Σουλτάνου, ο οποίος στήνοντας την ισλαμική «Ωκεανία» του αρχίζει πλέον να αποδομεί και την τουρκική γλώσσα «καθαρίζοντάς» την από λέξεις ελληνικής προέλευσης. Θα αντιτείνει ίσως κανείς πως και οι Έλληνες, με πρωτομάστορα τον Κοραή, έκαναν το ίδιο –και μάλιστα σαρωτικά– προχωρώντας στην αναστήλωση αρχαιοελληνικών λέξεων μέσω της καθαρεύουσας προς εκρίζωση των χιλιάδων τουρκικών, σλαβικών κ.λπ. Ωστόσο, ουδεμία σύγκριση των δύο περιπτώσεων μπορεί να σταθεί, καθώς οι Έλληνες (ή Γραικοί ή ακόμη και Ρωμιοί) βγαίνουν τότε από μια μακρά περίοδο σκλαβιάς, κατά την οποία οφείλουν να επουλώσουν μέσα σε μία ή δύο γενιές τη βαθιά αλλοτρίωση της πολιτισμικής ταυτότητας δεκαπέντε περίπου γενεών (με το προσδόκιμο ζωής των εποχών εκείνων), αγώνας όπου εννοείται ότι η εθνική γλώσσα πρωταγωνιστεί δικαιωματικά. Το «ελληνικόν έθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας» πάλεψε αυτονόητα να αποσείσει και τα γλωσσικά κατάλοιπα των κατακτητών του.
Η σημερινή Τουρκία, όμως, δε φέρει κανέναν… ελληνικό ζυγό. Αντιθέτως, καθημερινά σύσσωμη η ηγεσία της εκτοξεύει ενορχηστρωμένες απειλές και κάνει επίδειξη υπεροχής έναντι της Ελλάδος, με κερασάκι της τούρτας τη συνεχή υπενθύμιση της Μικρασιατικής Καταστροφής, κλίμα που προοιωνίζεται και τον σαματά που ετοιμάζουν για τα 100 χρόνια ως απάντηση στις μοιραία υποτονικές φέτος δικές μας εκδηλώσεις για τα 200 της Επανάστασης… Και είναι κοινός τόπος ότι η σύγχρονη Ελλάδα δεν κατατρύχεται από το παραμικρό σύμπλεγμα και διατηρεί τις χιλιάδες (με τα παράγωγα και τα σύνθετά τους) λέξεις τουρκικής, αραβικής, σλαβικής, ενετικής κ.λπ. προέλευσης που άντεξαν –εξελληνισμένες κατά το πλείστον– από την κρησάρα της κάθαρσης τους 2 αυτούς αιώνες. Τουναντίον –και δυστυχώς–, οι σημερινοί χρήστες της Ελληνικής εισάγουν με ραγδαίους ρυθμούς ξενόφερτες (δυτικής βέβαια καταγωγής και οικουμενικής διάχυσης) λέξεις, ενώ συγχρόνως απεμπολούν ή κακοποιούν δικές μας με μακραίωνη πορεία. Ενδεικτική η περίπτωση άρθρου σε ιστοσελίδα καθημερινής εφημερίδας, το οποίο παρουσιάζει τουρκικές λέξεις «που έχουν παρεισφρύσει στη γλώσσα μας», όπου ο συντάκτης τραυματίζει το γοητευτικό αυτό ρήμα μας, όπως το κάνουν άλλωστε και οι περισσότεροι πλάθοντας ένα «παρεισφρύω» στη θέση του «παρεισφρέω». Οι περιπτώσεις αυτές («εισαγωγαί – εξαγωγαί») χάνονται πλέον στη νιοστή…
Δύσκολο, προφανώς, να προβλέψουμε πόσο ψηλά θα σηκώσει το μπαϊράκι κοτζάμ Αγάς, για να αποδείξει τι σόι λεβέντης είναι, και μέχρι πού θα φτάσει το γιουρούσι του στη γλώσσα. Εξαρτάται και από το αν θα του κάνουν οι επιστήμονες το χατίρι –έστω με το ζόρι ή με ρουσφέτια για την τσέπη τους– ή αν θα του τραβήξουν τα γκέμια και του έρθει ταμπλάς. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι το χούι του φουκαρά θα πέφτει σε ντουβάρι, κάθε φορά που θα αναλογίζεται ότι και το Yunanistan παράγεται από το Ιωνία!…
