Να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή ένα πράγμα, δεν βιοπορίζομαι από τη μετάφραση, άρα δεν είμαι επαγγελματίας μεταφράστρια. Άρχισα να μεταφράζω πολλά χρόνια πίσω, όταν σπούδαζα στο πανεπιστήμιο του Ελσίνκι φινλανδική γλώσσα και πολιτισμό. Διαβάζαμε, θυμάμαι, το έπος Κάλεβάλα κι έγραφα από δίπλα τα δύσκολα σημεία στα ελληνικά. Βγήκε δεκαπεντασύλλαβος κι αυτό μ’ έσπρωξε να προσπαθήσω να μεταφράσω όλο το άσμα. Συνέχισα με ποίηση, ιδιαίτερα του Πένττι Σάαρικόσκι, ενός ποιητή που είχε μελετήσει σε βάθος την αρχαία ελληνική γραμματεία, είχε μάλιστα μεταφράσει ο ίδιος στη γλώσσα του Όμηρο αλλά και λυρικούς. Δεν πίστευα βέβαια ότι οι μεταφράσεις μου έχουν λογοτεχνικές αξιώσεις –άλλωστε δεν ήμουν καν είκοσι πέντε χρονών– αλλά μέσα από μια σειρά συμπτώσεων, καλής τύχης και αγαπημένων ανθρώπων έφτασαν στα χέρια της συντακτικής ομάδας του κερκυραϊκού Πόρφυρα. Και δημοσιεύτηκαν. Αυτό μου έδωσε φτερά να συνεχίσω, μεταφράζοντας πάντα την ποίηση που με συγκινούσε, κυρίως για τη δική μου ευχαρίστηση. Στην πορεία επεκτάθηκα και στην πεζογραφία, θεωρώ μάλιστα ότι οι καλύτερες στιγμές ήταν η μετάφραση των έργων του κορυφαίου Φινλανδού πεζογράφου Μίκα Βάλταρι Ιωάννης, Άγγελος, Σινουχέ, ο Αιγύπτιος, Τουρμς, ο αθάνατος, που κυκλοφορούν από της εκδόσεις «Καλέντη», και βέβαια η μετάφραση –έστω και μέρους– του έπους Κάλεβάλα. Όσο για τις χειρότερες στιγμές, τι να πω, να σου παραγγέλνουν μετάφραση, να έχεις συνεχή επικοινωνία για τον χρόνο παράδοσης και όταν τους πληροφορείς ότι είναι έτοιμο να χάνονται από προσώπου γης… Συνέβη κι αυτό, ευτυχώς μια φορά μόνο.
Τα φινλανδικά είναι μια γλώσσα μικρή και δύσκολη και οι Έλληνες εκδότες ήταν πάντα επιφυλακτικοί, εκτός και αν επρόκειτο για συγγραφείς που είχαν γίνει γνωστοί στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα ο Μίκα Βάλταρι. Σήμερα, που αυτά τα θέματα τα χειρίζονται πια οι ατζέντηδες, όλα είναι ευκολότερα. Η Φινλανδία έτσι κι αλλιώς κάνει εξαιρετική δουλειά στην προώθηση της λογοτεχνίας της στο εξωτερικό, τόσο ο κρατικός τομέας –επιδοτήσεις μεταφράσεων, σεμινάρια, συνέδρια, κάθε πρακτική βοήθεια στους μεταφραστές– όσο και ο ιδιωτικός –οι εκδότες δηλαδή και οι ατζέντηδες– επομένως ο δικός μου ρόλος δεν είναι σημαντικός. Είναι αλήθεια ότι ανάμεσα στα τριάντα έργα που έχω μεταφράσει ως τώρα υπάρχουν και ένα-δύο που δεν θα τα επέλεγα ποτέ, σε γενικές γραμμές όμως οι επιλογές των εκδοτών στη χώρα μας ήταν σωστές.
Ο μεταφραστής είναι η φωνή του συγγραφέα σε μιαν άλλη γλώσσα, η σχέση τους είναι στενή και προσωπική. Ο εκδότης και ο επιμελητής είναι δύο καλοί συνεργάτες που συμβάλλουν στην αρτιότητα της έκδοσης.
Τι θα ’θελα να μεταφράσω ακόμα; Ελπίζω να καταφέρω κάποια στιγμή να ολοκληρώσω τη μετάφραση του έπους «Κάλεβάλα», που αποτελείται συνολικά από 22.795 στίχους, 50 άσματα, από τα οποία έχω μεταφράσει τα 20. Απομένουν μόνο 13.208 στίχοι!
Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας ένα σημαντικό βοηθητικό εργαλείο, το διαδίκτυο. Εκτός από τα ηλεκτρονικά λεξικά που διευκολύνουν τη ζωή μας, μπορούμε με μεγάλη ευκολία να αναζητήσουμε οποιαδήποτε πληροφορία χρειαζόμαστε, όταν παλιότερα έπρεπε να ανατρέξουμε σε έντυπα μέσα που πολλές φορές δεν ήταν και τόσο προσιτά. Σήμερα, υπάρχει βέβαια και ο γούγλης που μεταφράζει αυτόματα! Είναι αλήθεια πως με τα φινλανδικά έχω ρίξει πολύ γέλιο! Όσο όμως και να βελτιωθεί, δεν θα μπορέσει ποτέ να αντικαταστήσει το γλωσσικό ένστικτο του έμπειρου μεταφραστή.